حجت الاسلام محمدعلی حسن زاده در گفت‌وگو باشهریارپرس/ در خصوص مفهوم روزه، اظهار کرد: مفهوم نخست روزه شامل حفظ شکم و شهوت از خوردن و آشامیدن و بهره گیری از غریزه جنسی و رعایت آداب ظاهری می‌شود که در توضیح المسائل‌ها نیز بیان شده است.

وی افزود: مفهوم دوم روزه نیز حفظ زبان، گوش، چشم، دست، پا و سایر اعضا و جوارح از گناهان را دربر می‌گیرد که در صورت عدم رعایت آن‌ها، روزه باطل می‌شود. اما همه این موارد، بهانه‌ای است تا انسان بیشتر به نفس خود توجه پیدا کند.

وی تاکید کرد: هدف نهایی روزه نیز روزه قلبی یا همان پاک شدن قلب از هموم دنیوی و افکار پست و نگهداری او از ماسوی الله است. حضرت علی (ع) در این خصوص می‌فرمایند: «روزه دل با ارزش‌تر از روزه زبان و روزه زبان، باارزش‌تر از روزه شکم است.»

حسن زاده در خصوص آداب روزه، اظهار کرد: بر اساس احادیث، روزه آدابی دارد که در تحمل گرسنگی محدود نمی‌شود و خداوند متعال اهداف بلندی را در آن قرار داده است. به همین خاطر، پیامبر اکرم (ص) فرمودند: « چه بسیار روزه‌دارانی که سودشان از روزه، تنها گرسنگی و تشنگی است.»

وی در مورد ویژگی‌های مختص این ماه مبارک نیز گفت: همه آداب و اعمالی که در ماه مبارک رمضان مورد توجه است، فلسفه‌ای دارد. تا آنجا که یکی از سخنرانی‌های پیامبر اعظم (ص) به تبیین این مقوله و اهمیت ماه مبارک رمضان اختصاص یافته است.

وی افزود: در بخشی از سخنان پیامبر اکرم (ص) در خصوص آداب روزه چنین آمده است که: با تشنگی و گرسنگی خود در آن، گرسنگی روز قیامت را به یاد آورید. به فقیران خود صدقه بدهید، بزرگان خود را احترام کنید، کوچکترها را مورد رحمت خود قرار دهید و صله رحم را بجا آورید. زبان‌های خود را حفظ کرده و دیدگان خود را از آنچه نگاه به آن حلال نیست و گوش‌های خود را از آنچه گوش دادن به آن حلال نیست، نگه دارید. با یتیمان مردم مهربانی کنید تا با یتیمان شما مهربانی شود. به درگاه خداوند از گناهان خود توبه کنید. هنگام نماز دست‌هایتان را با دعا به طرف او بلند کنید، زیرا این وقت، بهترین اوقات است و خداوند در آن هنگام با نظر رحمت به بندگانش نگاه کرده و هنگامی که از او بخواهد و با او مناجات کند، جواب آن‌ها را می‌دهد و اگر او را صدا بزنند، به آن‌ها لبیک می‌گوید و اگر دعا کنند، دعایشان را مستجاب می‌کند.

این استاد دانشگاه ادامه داد: رمضان، باز شدن درب دانشگاه خودسازی است. در این دانشگاه که همه دانشجویش هستند، یک فرد واحد بیشتری می‌گیرد و دیگری واحد کمتری دریافت می‌کند و یک فرد در این دانشگاه به مراتب عالی ارتقاء پیدا می‌کند.

وی گفت: ماه مبارک رمضان، ماه گسترش سفره است. روایتی است که: «إنَّ للهِ مائِدَةً» خداوند یک سفره دارد. «عَلَیها مَا لاٰ عَینٌ رَأَتْ»، چیزهایی بر سر این سفره هست که تاکنون چشمی ندیده «وَ لا َ اُذُنٌ سَمِعَتْ» و گوشی نشنیده است. 

وی افزود: در قرآن کریم به باغ‌ها، قصرها و حوری‌ها اشاره شده اما نه گوشی آن را شنیده و نه چشمی آن را دیده است؛ «وَلا خَطَرَ عَلَی قَلبٍ بَشَرٍ» هر چه شما فکر کنید به ذهن شما نمی‌آید. «لا یَقْعُدُ عَلَیهَا إلاَّ الصّائِمُونَ»، سر سفره فقط یک گروه می‌نشینند و این گروه فقط روزه دارها هستند. در روایتی از سخنان پیامبر (ص) در آخرین جمعه ماه شعبان نیز آمده است: «دعیتم فیه الی ضیافه الله »سفره‌ای با این گستردگی اگر آدم سر سفره نباشد و نتواند چیزی از آن تناول کند بسیار محروم، غافل و مغبون است. سفره‌ای که به اندازه یک ماه گسترده و از هر چیزی فراوان دارد، اگر انسان نتواند از این سفره بهره ببرد، یک انسان ضعیف است.

حسن زاده با بیان این‌که ماه رمضان، ماه فرصت یابی و فرصت آشتی با خدا است، گفت: هر کسی که با خداوند متعال قهر بوده در این ماه باید به فکر آشتی با خداوند باشد. رمضان، فرصت نظم و برنامه ریزی بوده و هر کس بی نظم بوده در این ماه باید منظم شود.

وی خاطرنشان کرد: در رمضان باید به موقع بیدار شویم، به موقع بخوریم و به موقع بیاشامیم. رمضان، ماه فرصت ازدیاد تقوا و ماه فرصت تقویت اراده است. رمضان برای تقویت اراده کسانی است که می‌گویند نمی‌توانیم اراده خود را تقویت کنیم، تصمیم می‌گیریم اما دوباره ترک می‌کنیم، پی در پی زمین می‌خوریم، به خدا قول می‌دهیم اما زیرش می‌زنیم.

وی هم‌چنین با بیان این‌که رمضان، ماه نزول قرآن و گسترش کتب آسمانی است، افزود: روایتی داریم که شیطان در این ماه ضعیف می‌شود. وقتی دشمن حمله می‌کند، اگر نیروی کمکی زیادی مقابلش قرار گیرد، خود به خود عقب نشینی می‌کند. بنابراین یکی از دلایلی که شیطان عقب می‌کشد، گسترش رحمت خداوند و عبادت و تسبیح است.

این کارشناس مذهبی در مورد این‌که چرا شیطان در این ماه دستش بسته می‌شود، گفت: حضرت امیرالمؤمنین (ع) در نهج البلاغه اعتقادات و اعمال را به گره تشبیه کرده و می‌فرمایند: «شیطان، اعتقادات و اعمال شما را یکی بعد از دیگری بر باد دهد». انسان، کار مستحب و یا واجب در رمضان انجام می‌دهد. مثلا خواب انسان، عبادت و نفس او تسبیح محسوب می‌شود. مسجد رفتن، قرآن خواندن و ... همگی باعث سفت شدن گره‌های اعتقادات می‌شوند و در نتیجه شیطان نمی‌تواند به درون انسان راه پیدا کند.

وی افزود: این‌که گفته می‌شود، شیطان در ماه مبارک رمضان دست بسته است، نسبی است. در همین ماه، انسان‌هایی هستند که جنایت و یا معصیت می‌کنند. حتی مشروبات الکلی صرف می‌کنند و نماز هم نمی‌خوانند.

وی خاطرنشان کرد: در قرآن کریم آمده که «وَمَن یَعْشُ عَن ذِکْرِ الرَّحْمَنِ»، هر کس نور خدا در زندگی‌اش کم رنگ شود «نُقَیِّضْ لَهُ شَیْطَانًا فَهُوَ لَهُ قَرِینٌ» شیطان ایمانش را سرقت می‌کند و شیطان همراهش می‌شود. لذا تا هنگامی که نور خدا قوی است، او نمی‌تواند بیاید. در ماه رمضان نور خدا قوی است و در همۀ خانه‌ها قرآن تلاوت می‌شود و زبان‌ها مشغول ذکر خداوند است.